همایش صلح زنان پیشتازافغان ۲۰۲۰ – اعلامیه

در همایش صلح زنان پیشتاز افغان سال 2020، تعدادی از زنان افغان از ولایات، کابل و افغان‌های مقیم خارج که در این نشست تاریخی گرد هم آمده بودند، بار دیگر خواستار صلح شدند. این همایش که از سوی شبکۀ زنان افغان با همکاری میکانیزم افغانستان برای صلح همه شمول برگزار شده بود، با توافق روی یک سلسله مواضح مشترک زنان به پایان رسید که در آن آمده، ما زنان افغان، در کنار یکدیگر ایستاد هستیم و پیام خود را با صدای واحد بلند می‌کنیم. ما همچنان به نقش‌های اشاره می‌کنیم که زنان افغان در روند صلح آیفا کرده می‌توانند، به‌طور مشترک این اعلامیۀ را آماده کرده ایم و به بازیگران دخیل در روند کنونی صلح افغانستان به‌شمول هیئت مذاکره کنندۀ دولت جمهوری اسلامی افغانستان، طالبان و جامعۀ جهانی، خواهیم فرستاد.

همایش صلح زنان پیشتاز افغان نبود جنگ را صلح نمی‌داند بلکه صلح را دربرگیرندۀ آزادی از هر نوع خشونت و اجبار، احترام به کرامت انسانی، عدالت، حقوق بشر و برابری برای زنان و همه شهروندان است. این امر همچنان مستلزم انکشاف اقتصادی، اجتماعی و توانایی در زندگی صلح آمیز است.

در حال‌که جهان و افغانستان به‌زودی شاهد کفرانس جینوا خواهد بود که یک زمان حساس و مهم برای افغانستان است. براساس گزارش‌ اخیر یوناما، از زمان آغاز مذاکرات صلح، گواه افزایش شمار بیشتر تلفات افراد ملکی به‌شمول زنان و کودکان بوده‌ایم. فعالان زن، جامعۀ مدنی و خبرنگاران مورد کشتار‌های هدفی قرار می‌گیرند و تعداد بیجا شده گان داخلی و مهاجران رو به افزایش است. در حال‌که ما خواهان کامیابی مذاکرات برای خاتمۀ خشونت هستیم؛ اما به شدت نگران هستیم که برای صلح حقوق زنان قربانی نشوند.

در منازعۀ افغانستان نمی‌توان مرکزیت زنان را انکار کرد یا نادیده گرفت و مردم از سراسر جهان نگاه خواهند کرد که آیا بازیگران ملی، منطقوی و بین المللی حمایت کننده صلح افغانستان  به تعهدات بین المللی خود در راستای برنامه‌های زنان، صلح و امنیت و به همین گونه به حفظ دموکراسی، حقوق بشر و آزادی بیان در نتیجۀ روند صلح و در مطابقت به تعهدات به کنوانسیون‌های بین المللی که به آن ملحق شده آند، عمل خواهند کرد یا خیر.

مواضح توافق شده به‌عنوان اولویت‌ها برای روند صلح و بعد از صلح در افغانستان قرار ذیل است:

آتش بس

درک این موضوع که افزایش خشونت و افزایش تلفات ملکی در افغانستان قابل قبول نیست و مردم همه طرف‌ها از حملات انتحاری، ماین‌ها، حملات هوایی و شبانه رنج می‌برند و مردم افغانستان برای احیای مجدد زندگی و اقتصاد به یک محیط ارام و امن نیاز دارند که این اعتماد و اطمینان در جریان گفتگو‌های صلح باید به مردم افغانستان ایجاد گردد.

برعلاوه، نشست صلح زنان پیشتاز افغان از هردو جانب مذاکرات صلح می‌خواهد که همزمان با گفتگوهای صلح نباید حملات خشونت آمیز انجام دهند. این دو رویکرد فقط منجر به تضعیف روند صلح و پایئن آوردن اعتماد مردم به روند صلح می‌گردد. آتش بس نباید هدف مذاکرات صلح باشد، بلکه آتش بس زمینه ساز برای روند صلح گردد.

ما می‌خواهیم که:  

جوانب مذاکره باید به مردم تعهد قاطع نمایند که استراتیژی استفادۀ خشونت را برای تأثیر گذاری در مذاکرات، متوقف می‌سازند.

• Ø      آتش بس فوری، دومدار و پایدار
• میکانیزم نظارت و تأیید آتش بس ایجاد گردد و در نظارت آن زنان، قربانیان و گروه‌های جامعۀ مدنی شامل باشند.
• کشور‌های منطقوی و بین المللی به ویژه، کشور‌های که نفوذ بیشتر دارند برای خاتمۀ خشونت بیشتر فشار وارد نمایند و از مردم افغانستان به ویژه این خواست زنان برای آتش بس فوری، حمایت نمایند.

قربانیان

درک این‌که بسیاری از خانواده‌ها و جوامع افغان اعضای خود را از دست داده اند و بیشترین قربانیان افراد ملکی هستند و  از اثر ادامه خشونت تلفات غیرنظامیان که شمار بزرگ آن را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند، ادامه دارد. به همین گونه نیرو‌های امنیتی و خانواده‌های شان تلفات سنگین را متقبل شده‌اند که در نهایت تمام مردم افغانستان رنج برده اند.

همایش صلح زنان پیشتاز افغان درک کرده است که از قربانیان و بازماندگان شان حمایت صورت گیرد و باید مطمئن شویم که انتقام گیری ادامه پیدا نکند و روند صلح نباید صدای قربانیان و بازماندگان شان را از نظر اندازد.

• باید با قربانیان، بازماندگان و شبکه‌های آن‌ها تعامل واقعی وجود داشته باشد و نظریات شان در روند گفتگوها و سایر مجامع روند صلح، شنیده شود.
• جوانب مذاکره باید برای شنیدن شکایات و خواست‌های قربانیان و انتقال آن به مذاکرات به‌آن‌ها دیدارهایی داشته باشند و اطمینان حاصل کنند که تمام جوانب مذاکره (در حال حاضر حکومت و طالبان) از موضوعات قربانیان اگاه باشند.
• Ø      قربانیان باید در میکانیزم‌های بازیابی و بهبود شامل شوند تا بتوانند که خدمات و حمایت مورد نیاز خود را تعین و شکل دهند.

قربانیان

با درک‌ این‌که از جمله 5000 زندانی طالبان بیشتر آن به جرایم جنگی و نقض جدی حقوق بشری متهم بودند که منجر به آتش بس یا کاهش خشونت برای ایجاد اعتماد متقابل نشد. این امر باعث مشروعیت و تشویق طالبان برای تشدید حملات شان در برابر افراد ملکی شده است.

• دولت باید فرهنگ تطبیق قانون را ترویج و در مقابل فرهنگ معافیت را که باعث تضعیف عدالت انتقال و بازیابی از تاریخ خشونت آمیز ما می‌شود، را از بین ببرد.
• جوانب مذاکره باید روی اقدامات عدالت انتقالی برای آشتی و ایجاد جامعه به عنوان بخشی از هر نوع توافق‌نامۀ صلح، توافق کند.

امنیت

با درک‌ کاهش زود هنگام در نیرو‌های امریکایی و فشار اضافی بالای نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان و ناتو، مردم افغانستان از تشدید ناامنی هراس دارند. نا امنی منجر به افزایش مهاجران و بیجاشده گان داخلی خواهد شد و به همین گونه حملات هدفمند در برابر فعالان جامعۀ مدنی، مدافعان حقوق زنان و خبرنگار، انجام خواهد شد.  

درک این‌که زنان باید به محافظت پولیس اعتماد داشته باشند و به گزارش‌های شان در مورد تهدید و ارعاب پاسخ داده شود.

• حکومت باید ظرفیت پولیس ملکی را بلند ببرد که شامل بررسی موارد حقوق بشری و پاسخگویی به تساوی زن و مرد باشد.
• برای حمایت از زنان آسیب پذیر، مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران و سایر افراد، میکانیزم‌های رایگان، خانه‌های امن و سرپناه ایجاد گردد.
• برای زنان آموزش‌های امنیتی به‌شمول آموزش کاهش خطرات، پلان‌های عمل امنیتی و سایبری، فراهم گردد.

توافق منطقوی و بین المللی

درک این که افغانستان میدان جنگ برای رقابت های منطقوی و بین المللی قرار گرفته است و دخالت بعضی از کشورهای همسایه در تسهیل اسلحه و حمایت از ادامۀ خشونت، منجر به بی‌ثباتی بیشتر شده است. در کنار آن، مداخلات سیاسی بعضی از کشورهای همسایه و کشورهای خارجی نیز وجود دارد.  

درک این‌که کشورهای منطقوی و بین المللی می‌توانند که نقش مثبتی را در راستای حمایت از مذاکرات و رسیدن مردم افغانستان به یک توافق صلح نیز بازی کرده می‌توانند، بعضی از کشورهای همسایه و سایر کشورها برای مهاجران افغان در کشور خود جا داده اند؛ اما به این معنی نیست که از آن استفاده نادرست سیاسی نمایند و باید در مقابل آن ایستادگی شود.

• کشورهای منطقوی و بین المللی، به ویژه کشورهای که بیشتر نفوذ دارند، باید برای خاتمۀ فوری خشونت، دستیابی به آتش بس و تشویق حسن نیت در مذکرات صلح، از فشار بیشتر  استفاده نمایند.
• کشورهای منطقه و بین المللی باید به اجرای کامل تعهدات خود به توافق‌نامه های دو جانبه و چند جانبه نشان‌دهند که عبارتند از (پروسۀ استانبول، قرارداد امنیتی دو جانبه، توافق نامه سه جانبه در مورد پناهندگان با کشورهای آسیایی جنوبی، نتایج و توافق نامه‌های پروسۀ کلمبو)

مذاکرات صلح همه شمول

درک این که گفتگوهای صلح حساس هستند؛ گفتگوهای صلح نباید متوقف شوند، بلکه باید به پیش بروند، که انجام آن در خارج از افغانستان باعث نگرانی‌ها در مورد دسترسی، شفافیت و حسابدهی شده می‌تواند می‌تواند و گفتگوهای صلح به اعتماد مردم افغانستان نیاز دارد.

درک این‌که یک میانجی مستقل مفید دانسته می‌شود، همه شمولیت در مذاکرات و میکانیزم های گسترده روند احتمال جلب اعتماد در روند و نتایج را بیشتر می‌سازد، مشارکت بیشتر زنان امر ضروری دانسته می‌شود و بیانگر معیاری شمولیت معنادار است. که این امر به چالش کشیدن انواع تبعیض از جمله تبعیض جنسیتی است. مشارکت زنان در گفتگوهای صلح تاثیر مثبت بر نقش زنان در پیشرفت روند سیاسی و پس از توافق دارد.  

• در روند مذاکرات کنونی باید جوانب فراگیری بیشتر در نظر گرفته شود.
• در این روند باید میانجی وجود داشته باشد یک مرد و یک زن به عنوان میانجیگران مشترک  
• زنان باید حداقل 30 فیصد در تمام سطوع روند صلح و توسعۀ پس از توافق، سهم داشته باشند.
• جامعۀ مدنی باید یک هیئت جداگانه در میز مذاکره داشته باشد که نمایندگی جمعیت، جغرافیا، جنسیت و وزارتخانه‌ها را در نظر گیرد.
• زنان باید نقش‌های ذیل را در روند صلح آیفا نمایند: مشارکت مستقیم در میز مذاکره در تیم های مذاکره، به‌عنوان ناظر یا فعالیت در کمیته های تخنیکی، و به عنوان مدافعان و فعالان و یا در چارچوب مشورتی فراتر از میز مذاکره.
• یک کمیتۀ تخنیکی جندر متشکل از متخصصان ملی و بین المللی استخدام گردد تا حمایت تخنیکی جندر را به میانجی در جریان محتوای مذاکرات فراهم کند. 

دموکراسی و حکومتداری خوب

درک این‌که اصول دموکراتیک امکانات توانمند سازی زنان را افزایش می‌دهد و احتمال حفظ وضعیت و حقوق زنان را بیشتر می سازد. در یک حکومت کثرت گرا حضور زنان، اقلیت‌ها، تنوع اقوام و جوانان، منفعت مثبت تلقی می‌شود.

درک این که سهمیه های جنسیتی باید کاملاً تطبیق و توسعه پیدا نماید، زنان باید حداقل 30 فیصد بست ها را در تمام ارگان‌های انتخابی و نهادهای کلیدی به عهده بگیرند و تمام شوراهای محلی باید انتخاب گردند و همچنان حداقل 30 فیصد زنان شامل آن باشند.

درک این که تمویل کنندگان افغانستان خواهان نتایج ملموس در راستای مبارزه با فساد، حکومتداری خوب و دموکراسی هستند و در این بخش باید به نهادهای جامعۀ مدنی نقش مرکزی داده شود.

• گفتگوهای صلح باید متضمن حقوق اساسی، ارزش ها و آزادی‌های مدنی به شمول آزادی بیان، رسانه‌ و بیان باشد و در توافق صلح تضمین شده باشد.

نیاز است که میکانیزم مشترک جامعه مدنی، حکومت و جامعۀ بین المللی برای مبارزه با فساد ایجاد گردد.

تقویت جامعۀ مدنی زنان

با درک این که جامعۀ مدنی زنان، صلح سازان زن و مدافعان حقوق زنان با چالش های عمده رو به رو هستند، در این راستا حمایت دیپلوماتیک، سیاسی، اخلاقی و مالی جامعه جهانی بسیار مهم دانسته می شود و زنان را قادر می سازد که از حقوق و ارزش های خود حفاظت نمایند، و همچنان سهم کمک های دوجانبۀ در برنامه های برابری جنسیتی و حقوق زنان در کشورهای در حالت جنگ و شکننده در سال های اخیر به 4،5 فیصد کاهش یافته است.

• کشورهای منطقوی و بین المللی باید حمایت‌های مالی خود در بخش زنان، صلح و امنیت افغانستان به شمول ایجاد یک ائتلاف متنوع و گستردۀ زنان برای تقویت وحدت زنان و موثریت در برابر چالش های گوناگون، افزایش دهند.
• نهادهای جامعۀ مدنی زنان باید در مذاکرات و نهادهای تطبیق و نظارت، میکانیزم های بازیابی و بهبود و روند پالیسی سازی پس از توافق، حضور داشته باشند.